Özel durumlarda beslenme

BEBEK BESLENMESİ

0-6  AY  BEBEK BESLENMESİ

Anne sütü, D ve K vitaminleri dışında ilk 6 ayda bebeğin tüm gereksinimlerini karşılayacak düzeydedir. Bu  nedenle doğumdan itibaren bebeklere anne sütü dışında günde 400 ünite D vitamini desteği sağlanmalıdır. Bu destek en az iki yaşına, tercihen beş yaşına kadar sürdürülmelidir. Doğumdan sonra tüm bebeklere uygulanan K vitamini ile, K vitamini eksikliğine bağlı herhangi bir sorunun ortaya çıkması önlenmektedir.

İlk 4-6 ay tek başına daha sonra da ek bazı gıdalarla birlikte anne sütü ile beslenmenin çocuk sağlığına olumlu etkileri tartışmasız kabul edilmektedir. Anne sütünün en önemli özelliği yaşayan bir sıvı özelliği göstermesidir. İçeriği sabit olmayıp o annenin çocuğunun yaşına, fizyolojik durumuna uygun bir değişim gösterir. Besin ögelerini uygun miktar ve kalitede içermesinin yanı sıra, süt çocuğunu enfeksiyonlardan koruyan immünglobulinleri, hücreleri ve faktörleri içermesi ile tek fizyolojik bebek besleyicisi olma özelliğindedir.

Anne sütünün sindirimi, inek sütü ya da hazır mamalardan çok daha kolaydır.

Bu dönemde bebeğin su gereksinimi yoktur. Sadece anne sütü ile beslenmesi yeterlidir.

Anne sütüyle beslenmenin  sağlığa olumlu etkileri sadece verildiği süre ile kısıtlı değildir. Anne sütüyle beslenen süt çocuğunun ileri yaşama eriştiğinde büyümesinin daha normal  olduğu bilinmektedir. Anne sütü ile beslenen çocuklarda obezite ve koroner kalp hastalıklarının gelişimi önlenebilmektedir.

İlk 6 ayda ideal beslenme biçimi, yalnız anne sütü ile beslenme olan doğal beslenmedir. Doğal beslenmenin sağlanamadığı durumlarda, anne sütüne yakınlaştırılmış inek sütünden yapılan ve formül süt olarak tanımlanan hazır mamalar kullanılabilir.

4-6 ay arası dönemde bebeklere anne sütüne ek olarak herhangi bir besin başlanması durumunda, beslenme biberon yerine fincan ve kaşıkla yapılmalıdır. Biberon kullanımından mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Aksi takdirde, biberona alışan bebekler, anne memesini almakta güçlük çekebilirler.

4-6 aylık dönemde, ek besinlere geçiş  gerektiğinde, önce günde 1 tatlı kaşığı meyve suyu verilerek miktarı zamanla yarım çay bardağına çıkarılır. Daha sonrası meyve püresi vermeye başlanır. Bebek bunlara alışınca, yoğurt  verilmesi önerilir. Altıncı aydan önce verilen ek besinlerin az posa bırakan, glütensiz ve püre kıvamında olmasına özen gösterilmelidir. Glüten ; buğday, yulaf, çavdar ve arpada bulunur. Bu nedenle sözü edilen tahıllardan elde edilen unlar, ilk 6 ayda kullanılmamalıdır. Besleyici değeri düşük olan nişasta da bebek beslenmesinde yer almamalıdır. Pirinç unundan yapılmış muhallebi, yoğurt, meyve ve sebze püresi bebeğe ilk verilecek besinlerdir.

 

6-12  AY  BEBEK  BESLENMESİ

4-6 ay arasında bebek değişik ek besinlere alıştırılmış ise, bu besinlerle devam edilir. İlk defa altıncı aydan itibaren ek besinler başlanıyorsa, elma ve/veya şeftali püresi, pirinç unu ile hazırlanmış muhallebi, yoğurt, sebze püresi ilk başlanacak ek besinlerdir. Alerji yapma riski olan turunçgiller, yumurta, ekmek, balık ve et ilk verilecek besinler arasında yer almaz.

Sebze püresi başlangıçta havuç, patates, pirinç ve yağ eklenerek hazırlanmalıdır. Zaman içinde kabak, ıspanak, maydanoz, karnabahar, kereviz gibi sebzeler eklenebilir. Pırasa ve taze fasulye gibi sebzeler, püre haline getirmeye uygun olmadığı için ilk başlarda kullanılmayabilir. Sebzelerde bekleme ile birlikte  vitamin kaybı olacağından, sebze püresi günlük hazırlanmalı ve tüketilmelidir. Ispanak ve pazının bekletilmekle  nitrit ve nitrat içeriği artar. O yüzden bu sebzeler eklenerek yapılan çorba ya da pürelerin aynı gün tüketilmesi gerekir.

Çorbalar hazırlanırken ilave edilecek yağ bu yaşta anne sütü ile karşılanamayan enerji gereksiniminin karşılanmasına yardımcı olur. Diyete eklenecek yağlar bitkisel kaynaklı olmalıdır, hayvansal kaynaklı yağlar (tereyağı gibi) önerilmemektedir. Gerektiğinde, hazırlanan sütlü unlu mamalara yağ eklenerek enerji içerikleri artırılabilir.

Örnek protein olarak kabul edilen yumurta sarısına katı pişmiş halde bu aylarda başlanabilir. Azdan başlanıp, giderek artırılarak 8-10 günde bir tam yumurta sarısına erişilir. Kolesterolden zengin bir besin olan yumurta, bebeğin diyetinde haftada 2-3 yumurta sarısından fazla olmamalıdır.

Dana eti, balık ve tavuk eti gibi protein kaynaklarının diyete eklenmesi 7-8. aylara bırakılır. Et başta protein olmak üzere, demir, çinko gibi mineraller yönünden de zengin bir besleyicidir. Başlangıçta sebze çorbaları ve püreleri içinde kolayca tüketilebilecek kıyma şeklindeki et, daha sonraki aylarda çiğnemeyi öğrenen bebek tarafından tek başına köfte şeklinde tüketilebilir.

7-9. aylarda nişastalı besinler (pilav, makarna, ekmek gibi) verilmeye başlanır. Baklagiller (kurufasulye, nohut gibi) ilk başta çorbaların içinde, daha sonraki aylarda uygun hazırlanmış şekilde diyete eklenebilir.

İlk 12 ayda, bebeğin günlük süt gereksiniminin inek sütü ile karşılanması önerilmez. Çünkü bu dönemde, bağırsak geçirgenliği fazladır, dolayısıyla inek sütü alerjisi diğer dönemlere göre daha sık görülür. Bu nedenle ilk 12 ayda tam inek sütü kullanımından olabildiğince kaçınılmalıdır. İnek sütünün, yoğurt ya da muhallebi biçiminde tüketilmesi sindirim sistemi için daha az sorun oluşturmaktadır.

Anne sütü ile beslenemeyen 6-12 ay arası bebeklere, günlük ortalama 500 ml süt ihtiyaçlarını karşılamaları için yoğurt ve muhallebinin yanısıra  hazır mamalar da önerilebilir. Bu dönemde hazır mama olarak adapte, yarı adapte mamalar ve devam mamaları kullanılabilir. Devam mamaları, enerji, protein ve demir başta olmak üzere, hemen tüm mineralleri yüksek düzeylerde içermeleri ile diğer mamalardan ayrılır.

Dokuz-12 aylar bebeğin aile sofrası için hazırlanmış yiyeceklerden bebek için uygun olanı seçilerek beslenebileceği aylardır. Anne evdeki yiyeceklerden uygun karışımlar hazırlayarak bebeğini ekonomik ve ideal bir şekilde besleyebilir.

Anne sütü ile beslenen bebeklere günde 3 öğün, anne sütü almayan bebeklere  ise günde 5 öğün ek besin verilebilir. Bebekler ek besinlere alıştıktan sonra, günde 2-3 porsiyon nişastalı besin, 2 porsiyon sebze veya meyve ve 1 porsiyon et ve et ürünleri verilmelidir.

Bebeklere besinler, genel olarak 0-4. aylarda sıvı kıvamda, 4-7. aylarda püre şeklinde, 7-12. aylarda ezilmiş-parçalanmış olarak verilmelidir.

Anne sütünün, bebek 2 yaşına gelene kadar verilmesi öngörülmektedir.

 

 

0-4 ay	4-6 ay	6-8 ay	7-9 ay	9-12 ay
			Et-baklagil	Et-baklagil
		Yumurta sarısı	Yumurta (tam)	Yumurta (tam)
	Meyve suyu	Meyve püresi Sebze çorbası	Meyve püresi Sebze çorbası	Meyve püresi Sebze çorbası
	Yoğurt Unlu sütlü mama	Yoğurt Unlu sütlü mama	Yoğurt Unlu sütlü mama	Yoğurt Unlu sütlü mama
Anne sütü	Anne sütü	Anne sütü	Anne sütü	Anne sütü

Şekil 1. Yaşa göre önerilen ek besinler

 

 

Dieter Schneider 2007 | www.csstemplateheaven.com
© 2007 Mega Webworks Design