Özel durumlarda beslenme

GEBE VE EMZİKLİ BESLENMESİ

Gebelik insan yaşamında beslenmenin en önemli olduğu evrelerden biridir. Bu gerçek, halk arasında gebe kadının ''iki kişilik'' yemesi gerektiği fikrini doğurmuştur. Oysa gebelikte fazla beslenme de yetersiz beslenme kadar anne ve bebek sağlığına zarar verir. Gebelik döneminde yetersiz ve dengesiz beslenme ; annede ağırlık azalmasına, anemi, diş çürükleri, osteomalazi (kemik yumuşaması) ve toksemi (kanda toksik veya zehirli maddelerin bulunması,preeklampsi)ye neden olur. Ayrıca yetersiz protein alımına bağlı olarak ödem oluşabilir.

Gebelik boyunca ortalama 10-12 kg ağırlık kazanımı normal kabul edilmektedir. Eğer anne zayıfsa, yani beden kitle indeksi (BKİ) 18.5'un altındaysa, ağırlık kazanımı ikinci ve üçüncü trimester (4.-5.-6. ve 7.-8.-9. aylar) süresince haftada 500 gr altına düşmemelidir. Buna karşılık fazla kilolu dediğimiz yani beden kitle indeksi 25'in üzerinde olan kadınların haftalık kilo artışı ortalama 300 gr olmalıdır. Gebelikte yeterli ağırlık kazanamayan kadınların çocuklarının %13.7'si prematüre veya düşük doğum ağırlıklı bebekler olarak doğmaktadır. Gebelik süresince alınan aşırı kilolar ise sezeryan, postmaturasyon (doğum tarihinin gecikmesi), fetusta mekonyum aspirasyonu (rahimde bebeğin kendi dışkısını yutması) gibi anne ve bebek için riskli durumlara neden olabilir.

Emziklilik döneminde yenidoğan bebeğin beslenmesi için annenin salgıladığı sütün enerjisi ve besin öğeleri, annenin yedikleri ile kendi vücudundaki depolardan sağlanmaktadır. Emziren bir annenin beslenmesindeki amaç; kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak, vücudundaki besin yedeğini dengede tutmak ve salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin öğelerini karşılamaktır.

Dengeli ve yeterli beslenen kadınlarda gebelikte biriken deri altı yağ dokusu laktasyonda, süt yapımında kullanılır. Annenin sağlığı için bu dönemde gereksiniminden daha çok enerji, protein, vitamin ve mineral alması gerekir.

Protein

Gelişen bir bebeğin vücut hücreleri çoğunlukla proteinden yapılır. Vücudunuzdaki değişiklikler ve özellikle de plasenta, proteine gereksinim duyar. Yeterli ve dengeli bir beslenme sağlıklı bir gebelik için yeterli proteini sağlar.

Gebelik ve emziklilikte, günlük fazladan 10-15 gram proteine ihtiyaç vardır. Bu protein az yağlı süt ürünleri (süt, yoğurt, peynir vb.), yağsız et, tavuk, balık ve yumurtadan karşılanabilir. Bunlar hayvansal protein kaynaklarıdır. Bitkisel protein kaynakları da kurubaklagiller ve tahıllardır.

Enerji

Proteinin görevini gerçekleştirebilmesi için, enerji gereksiniminizin yeterli düzeyde karşılanması gereklidir. Yeterli düzeyde tüketilmediğinde, vücut, proteinleri hücrelerin yapılması için değil, enerji elde etmek için kullanır. Gebeliğin ilk trimesterinden (3 aydan) sonra, sağlıklı bir bebeğin gelişimi için günlük 300 kalori civarında fazladan kalori alınmalıdır.

Günlük beslenmenize ilave olabilecek 300 kalori örnekleri aşağıdadır.

Normal boyutta bir peynirli sandviç

250 ml az yağlı süt ve 1 dilim reçelli ekmek

200 ml süt içine 30 gram tahıl(mısır gevreği/cornflakes) ve 1 muz

 

Emziklilik döneminde kadının günlük 850 ml süt salgıladığı esas alınarak, bu miktar sütün yaklaşık 500 kalori enerji değerinde olduğu belirtilmektedir. Bunun için de emziklilik döneminde günlük enerji gereksinimine 500 kalori ilave edilmesi gereklidir.

Gebelik ve emziklilik dolayısıyla bazı vitamin ve minerallerin de fazla tüketilmesi gerekir.

Demir: Anemik olanlar, adölesan ve sık doğum yapan anneler başta olmak üzere bütün gebe ve emziklilerde demir eklenmesi önerilmektedir.

Kalsiyum: Diyetle yeterli kalsiyum alınmadığında artan gereksinim kemiklerden kalsiyum çekilerek karşılanır. Sık doğumlar, güneş ışınlarından yararlanamama, hareket azlığı ve yetersiz kalsiyum alımı kemik yumuşamasına ve diş çürüklerine neden olur. Gebe ve emziklilikte ek kalsiyum alınması gerekmektedir.

Çinko: Yetersiz alındığında intrauterin büyüme geriliği, ölü doğumlar ve doğumsal anomaliler(doğuştan şekil bozukluğu) görülür.

Folik asit: Eksikliğinde düşük doğum ağırlıklı bebek doğumları ve annede megaloblastik anemi görülür.

İyot: Eksikliğinde bebekte gelişme geriliği ve doğumsal anomaliler görülebilir. Annenin iyot eksikliğine bağlı olarak bebekler hipotroidik olarak doğabilirler.

A Vitamini: Yetersizliğinde prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebekler, mikrosefali ve görme kusurları oluşmaktadır. Normal gereksinime ek olarak gebelikte ve emziklilikte A vitamini desteği yapılmalıdır. Yüksek doz A vitamini annelerde düşük, bebekte ise yarık damak ve konjenital kalp hastalıkları görülebilmektedir.

C Vitamini: Gebelik ve emziklilik dönemi boyunca vücudu enfeksiyonlara ve toksinlere karşı korur.

Bu vitamin ve minerallerin besinsel kaynaklarını sitemizdeki ''Sağlıklı Beslenme'' bölümünden bulabilirsiniz.

Kafein

Birçok içecek (kahve, çay, kola , fanta gibi karbonatlı içecekler) ile alerji ve soğuk algınlığı için kullanılan ilaçlarda kafein bulunur. Yapılan çalışmalarda günde 5 fincandan fazla kahve tüketen kadınlarda erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebek doğumları saptanmıştır. Buna ek olarak annenin aşırı miktarda kafein tüketiminin fetusun kemik yoğunluğu ve kalsiyum içeriği üzerine zararlı etkileri olduğuna ilişkin çalışmalar vardır. Aşırı miktarda tüketilen çay, kahve, kola gibi içecekler demir, çinko gibi önemli minerallerin emilimini engellemekte ve anemi riski oluşturmaktadır. Çayı sık tüketen kişiler, miktarı azaltmalı ve açık ve limonlu çay içmelidirler.

Alkol

Gebelikte alkol kullanılmaması gerektiği tartışmasız kabul edilmektedir. Bir kadının gebelik süresince günlük vücut ağırlığının kilogram başına 2 gr'dan fazla alkol alması, aşırı doz olarak kabul edilmekte, fetusta büyüme ve gelişme geriliği, mikrosefali, yarık damak, yüz kemiklerinde az gelişme, eklem anomalileri gibi bozukluklara neden olmaktadır.

Aşağıdaki tabloda normal bir yetişkin beslenmesinde gerekli olan besin grupları miktarı ve gebelik ve emziklilik döneminde bu miktarlara ek olarak uygulanması gereken miktarlar verilmiştir.

Besin Grupları	Normalde	Gebelikte ek	Emziklilikte ek
Süt, yoğurt, peynir Et, yumurta, kurubaklagil Taze sebze ve meyveler Tahıllar Ekmek Pirinç,bulgur,makarna	2 porsiyon 2 porsiyon 4-6 porsiyon 3-6 dilim Hiç veya 1-2 porsiyon	1-2 porsiyon 1 porsiyon 1-2 porsiyon Hiç veya 1 dilim Hiç veya 1-2 porsiyon	1-2 porsiyon 1 porsiyon 2 porsiyon 1 dilim 1 porsiyon

 

Dieter Schneider 2007 | www.csstemplateheaven.com
© 2007 Mega Webworks Design